Poszukiwania nieznanych miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego 1944–1956

28 lipca 2014r. odbyła się konferencja prasowa prezesa IPN Łukasza Kamińskiego, dotycząca stanu realizacji projektu „Poszukiwania nieznanych miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego 1944–1956”

W konferencji wzięli również udział:

Prezes IPN dr Łukasz Kamiński

naczelnik Samodzielnego Wydziału Poszukiwań IPN Krzysztof Szwagrzyk,

sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa prof. Andrzej K. Kunert,

prokurator Marcin Gołębiewicz – naczelnik Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie

naczelnik Wydziału Nadzoru nad śledztwami GKŚZpNP prokurator Marek Sosnowski.

Prezes IPN Łukasz Kamiński przedstawił dziennikarzom dzieje projektu „Poszukiwania nieznanych miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego z lat 1944–1956″, poczynając od roku 2011, a także skomplikowany przebieg prac natury prawnej, dotyczących powązkowskiej „Łączki”. Podkreślił, że zarówno Wojewoda Mazowiecki, jak i Miasto Stołeczne Warszawa stali na stanowisku, że „Łączka” nie jest cmentarzem wojennym, a zatem nie jest prawnie możliwe przeniesienie grobów z lat 80., pod którymi znajdują się „doły śmierci”. Oznacza to, że w obecnym stanie prawnym nie jest możliwe ani dokonanie ekshumacji ofiar komunizmu, ani też późniejsza budowa Panteonu Narodowego. Prezes IPN podkreślił, że trwają obecnie wspólne prace IPN, ROPWiM, Ministerstwa Sprawiedliwości i Kancelarii Prezydenta nad przygotowaniem nowelizacji właściwych przepisów.

W odniesieniu do prac poszukiwawczo-archeologicznych na cmentarzu przy ul. Wałbrzyskiej w Warszawie prezes IPN powiedział, że prof. Szwagrzyk przekazał informację o odnalezieniu ludzkich szczątków wiceprezes IPN Agnieszce Rudzińskiej, ta powiadomiła o tym pion śledczy IPN, a ten – Prokuraturę Rejonową Warszawa-Mokotów. Dodał, że nie doszło do przerwania prac, gdyż prokuratura i policja pojawiły się na służewskim cmentarzu już po zakończeniu prac archeologicznych, podczas porządkowania tej nekropolii. Podobna procedura – powiadomienie prokuratury powszechnej po znalezieniu ekshumowanych zwłok – była stosowana kilkakrotnie, np. podczas ubiegłorocznych prac archeologicznych w Areszcie Śledczym w Białymstoku, również kierowanych przez prof. Szwagrzyka.

Uzupełniając tę wypowiedź prok. Sosnowski dodał, że obecnie IPN nie prowadzi śledztwa ws. zbrodni komunistycznej dokonanej na cmentarzu przy ul. Wałbrzyskiej, stąd decyzja o przekazaniu sprawy prokuraturze powszechnej. Teraz – jak stwierdził – pion śledczy IPN oczekuje, że po dokonaniu niezbędnych badań z zakresu m.in. medycyny sądowej, prokuratura powszechna przekaże ekshumowane na Wałbrzyskiej szczątki prokuraturze IPN, ta zaś będzie mogła formalnie rozpocząć śledztwo w sprawie zbrodni komunistycznej.

Prof. Szwagrzyk przedstawił prezentację dotyczącą prac jego zespołu na cmentarzu przy ul. Wałbrzyskiej. Stwierdził, że jego zespołowi udało się osiągnąć zamierzone cele, a prace archeologiczne tam wykonane to zaledwie pierwszy etap i „krok w dobrym kierunku”.

Pytany o najbliższe plany IPN w dziedzinie poszukiwań ofiar terroru komunistycznego, Szwagrzyk wymienił poszukiwanie szczątków „Inki” w Gdańsku oraz zwłok partyzantów Henryka Flamego „Bartka” na Opolszczyźnie.

Prok. Gołębiewicz, odnosząc się do badań archiwalnych prowadzonych przez prof. Szwagrzyka i jego ekipę oraz prac archeologiczno-poszukiwawczych na Powązkach w latach 2011 i 2012,  powiedział, że niebawem prokurator IPN podejmie tam czynności ekshumacyjne w ramach odpowiedniego śledztwa. Będą one prowadzone z udziałem archeologów i medyków sądowych. Ich celem jest znalezienie szczątków kolejnych ofiar reżimu komunistycznego, a także obszaru pogrzebania ofiar komunizmu.

Sekretarz ROPWiM Andrzej Kunert powiedział, że projekt poszukiwań ofiar komunizmu jest zadaniem gigantycznym. Współpraca realizujących go instytucji (IPN, ROPWiM, Ministerstwo Sprawiedliwości, Pomorski Uniwersytet Medyczny i Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu ) rozwija się dobrze. Dodał, że działalność, powstałej na mocy porozumienia IPN i PUM, Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów (PBGOT) jest przedsięwzięciem bez precedensu w całej Europie. Jej eksperci będą dobrze widziani w kilku krajach o skomplikowanej przeszłości, takich jak Hiszpania czy Grecja – dodał. Minister Kunert podkreślił, że problemy ekshumacji i identyfikacji ofiar komunizmu są rzeczą delikatną, także z uwagi na trudną psychologicznie sytuację rodzin ofiar. Zaapelował do mediów o odpowiedzialne i rozważne relacjonowanie tej tematyki. (źródło: ipn.gov.pl)