Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2015
16 listopada 2016 r. Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar przedstawił w Izbie Wyższej Parlamentu informację o działalności za rok 2015 wraz z zasygnalizowaniem najważniejszych problemów z zakresu praw człowieka w Polsce.
– Chciałbym na wstępie mojego wystąpienia podziękować za dobrą współpracę, jaką mamy między biurem rzecznika i Senatem, a w szczególności Komisją Praw Człowieka, Praworządności i Petycji.
– Do biura rzecznika w 2015 r. wpłynęło ponad 57 tysięcy spraw, z czego 27 tysięcy to sprawy nowe. Telefonicznie udzielonych zostało 38 tysięcy porad. W tym okresie rzecznik skierował do Trybunału Konstytucyjnego 21 wniosków, a także przyłączył się do 12 skarg konstytucyjnych, 5 pytań prawnych oraz 4 wniosków innych podmiotów. Oprócz tego zajmowaliśmy się tym, co jest, można powiedzieć, tradycyjnym działaniem rzecznika, tj. kierowaniem kasacji do Sądu Najwyższego – ich było 60. Jeśli chodzi o pytania prawne o ujednolicenie orzecznictwa, to skierowaliśmy 4 pytania do Sądu Najwyższego. Było też 6 skarg do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a 12 razy przystąpiliśmy do postępowań sądowych. I wreszcie chciałbym podkreślić to, co jest, wydaje mi się, esencją codziennej pracy urzędu rzecznika, tj. kierowanie wystąpień generalnych do różnych urzędów centralnych. Takich wystąpień generalnych podnoszących przeróżne tematy z zakresu praw i wolności jednostki – o wielu z nich będę dzisiaj mówił – było 286 w 2015 r. I wreszcie warto pamiętać, że urząd rzecznika pełni funkcję Krajowego Mechanizmu Prewencji i zajmuje się torturami oraz nieludzkim i poniżającym traktowaniem.
– Chciałbym podkreślić, że urząd rzecznika objąłem 9 września 2015 r., dlatego informacja roczna, która została przedstawiona Sejmowi i Senatowi, obejmuje zarówno okres pełnienia tej funkcji przez moją poprzedniczkę, jak również okres, kiedy to już ja byłem rzecznikiem praw obywatelskich.
pytanie, które zawsze towarzyszy kolejnemu rzecznikowi, dotyczy tego, na ile kontynuować działania poprzednika czy poprzedniczki. I ja przyjąłem stanowisko, że powinienem kontynuować to, co moi poprzednicy robili, te działania, które oni podejmowali. I to się odnosi w szczególności do spraw, które toczyły się przed Trybunałem Konstytucyjnym.
Chciałbym podkreślić, że oprócz pełnienia funkcji, o której mówiłem, czyli funkcji Krajowego Mechanizmu Prewencji, rzecznik ma jeszcze zadania wynikające z innych umów międzynarodowych, a także z prawa krajowego. To są takie, powiedziałbym, zadania dodatkowe, które zostały ściśle określone w ustawach przyjętych na przestrzeni lat. Urząd rzecznika jest m.in. organem do spraw równości na gruncie unijnych dyrektyw antydyskryminacyjnych i odpowiednich przepisów ustawy o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania.
Rzecznik uczestniczy także w pracach Zespołu Analiz Systemowych. To jest zespół, który został powołany przy Kancelarii Prezydenta RP, w skład którego wchodzą rzecznicy – nie tylko rzecznik praw obywatelskich i rzecznik praw dziecka, ale też rzecznik finansowy oraz rzecznik praw pacjenta.
Jeżeli chodzi o pracę samego urzędu – bo jeszcze o tym chciałbym trochę powiedzieć – to biuro rzecznika zlokalizowane jest w Warszawie. Tutaj pracuje większość pracowników. Oprócz tego funkcjonują 3 biura terenowe: we Wrocławiu, w Katowicach oraz w Gdańsku. Jeszcze do tego jest kilka punktów przyjęć interesantów w Lublinie, w Kielcach, w Częstochowie, w Szczecinie, w Słupsku, w Bydgoszczy.
Dużą pomoc dla biura rzecznika stanowią także komisje ekspertów. Do 2015 r. funkcjonowały 3 komisje ekspertów: ds. osób starszych, ds. osób z niepełnosprawnością, ds. migrantów. W 2015 r. udało mi się jeszcze powołać Zespól Ekspertów ds. Alimentów oraz Komisję Ekspertów ds. Przeciwdziałania Bezdomności.
Chciałbym wskazać, że w Polsce bardzo ważne byłoby przyjęcie i ratyfikowanie protokołu dodatkowego do Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami. To jest umowa międzynarodowa, która przewiduje możliwość skarżenia się do specjalnego organu, który takimi sprawami się zajmuje.
Prof. Jan Żaryn, Senator IX kadencji
dr Piotr Benedykt Zientarski, Senator IX kadencji